Τι πρέπει να κάνουμε;

 Απαντά ο Χαϊνης Δημήτρης Αποστολάκης

Οι αιτίες που μας έφεραν ως εδώ και κυρίως «τι πρέπει να κάνουμε;» είναι το αντικείμενο έρευνας της Κρυσταλίας Πατούλη - ερωτήματα στα οποία δίνουν τη δική τους απάντηση γνωστές προσωπικότητες της τέχνης και των γραμμάτων. Σήμερα, δημοσιεύουμε τις απαντήσεις του Χαΐνη Δημήτρη Αποστολάκη.

ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ
Καταρχάς πρέπει να καταστήσω σαφές το σημείο από το οποίο βλέπω τα πράγματα. Σ΄ αυτόν τον τόπο είμαι πρόσφυγας κι αυτό έχει δυο όψεις:
α)κοινωνικός αποκλεισμός(ή αυτοεγκλεισμός) και καμιά βοήθεια από την οργανωμένη πολιτεία και
β) μη συμμετοχή στην κρίση αφού δεν εμφανίζω τα συμπτώματα της συγκεκριμένης ασθένειας (δίπολο φοβικότητας-επιθετικότητας, ρατσισμοί όλων των ειδών, μιζέρια, ηττοπάθεια, λαϊκισμός, χλιδή, φαραωνικά έργα, τηλεπραγματικότητα, σπατάλη, ομοιομοιομορφοποίηση, ατομισμός, έλλειμμα παραγωγής και δημιουργίας, απουσία οράματος). Συνεπώς μπορώ να έχω (ή έτσι νομίζω) και μια ματιά μερικώς αποστασιοποιημένη.
Επιγραμματικά: Κρίνονται αυτοί που συγκρίνονται - δεν κρίνονται και δεν συγκρίνονται οι μοναδικοί. Αλλά ας δούμε γιατί οι νεοέλληνες δεν είναι μοναδικοί ,δεν έχουν ιδιοσυχνότητα και το ελληνικό κράτος - συνονθύλευμα βρίσκεται και βρισκόταν σε κρίση από της ιδρύσεως του. Στην ουσία υπάρχομε σαν κρατικό μόρφωμα εξαργυρώνοντας ακόμη την πολισμική κληρονομιά του 5ου π.Χ. αιώνα. Τότε οι κοινωνικοπολιτικές συνθήκες ευνόησαν την ανάδυση του πρώτου σπέρματος κοινωνικής αυτοθέσμισης που έμελλε να επηρεάσει όσο τίποτε άλλο την ιστορία του πλανήτη.
Η Ακρόπολη δεν λατρεύεται για την ομορφιά της αλλά για την αντανάκλαση πάνω της, αυτής της ριζοσπαστικής ιδέας και οι κατασκευαστές του σημαντικού αυτού μνημείου δεν είναι ο Ικτίνος κι ο Καλλικράτης μόνο, αλλά κι ο φιλόσοφος κι ο σιδεράς κι ο τραγωδός κι ο αγγειοπλάστης και γενικά οι δημόσιοι χώροι και χρόνοι που ευνόησαν αυτή την λεπτεπίλεπτη επικοινωνία και πριμοδότησαν την αμφισβήτηση, την έρευνα και την ιερή περιέργεια. Τόσο λαμπρή ήταν αυτή η ιδέα που οι έλληνες δεν μπόρεσαν να την αντέξουν και καταστράφηκαν διολισθαίνοντας στη λαγνεία της και στο ναρκισσισμό τους.
Αυτός είναι λοιπόν ο πρώτος εθνικός μύθος πάνω στον οποίο χτίζεται το ελληνικό κράτος το1828 που αρχίζει και η κρίση. Και δεν ήταν δυνατόν να μην βρισκόταν σε αυτήν την κατάσταση, αφού το έκτρωμα της ιδέας των εθνικών κρατών, τα αποικιοκρατικά παιγνίδια και η λανθασμένη κατανόηση της αρχαιοελληνικής άμεσης δημοκρατίας μεταφρασμένη σε σύγχρονη αστική δημοκρατία δεν άφηναν περιθώρια για τίποτα άλλο. Νέοι μύθοι άρχιζαν να εμφανίζονται στη Βαβυλωνία της Ελλάδας, αφού ο σύνδεσμος με την αρχαία της μεγαλοπρέπεια ήταν -όπως της είπαν οι αστοί που καπηλεύτηκαν τη γαλλική επανάσταση πριν λίγο- η ελληνική γλώσσα.
Κολοκύθια: ο εθνικός ποιητής Δ.Σολωμός δε σκάμπαζε γρι ελληνικά (έμαθε μεγάλος), οι ήρωες της επανάστασης μιλούσαν αρβανίτικα αλλά και παλιότερα το εθνικό μας έπος ‘Ερωτόκριτος’ είχε γραφτεί με λατινικούς χαρακτήρες από το Β. Κορνάρο.

Ο νέος μύθος που κατασκευάζεται τώρα είναι ο μύθος των ελλήνων (γεννημένων) ηρώων-τον οποίο επικαλέστηκε προσφάτως αναιδώς ελληνίς ντοπελλυμπιονίκις- που ενωμένοι (όπως προπαγάνδιζαν τα σχολεία-κέντα κατασκευής αστικών συνειδήσεων) αποτίναξαν τον τούρκικο ζυγό.

Κολοκύθια στο τετράγωνο:
α)αυτοί που ξεσηκώθηκαν(με κίνητρο τα λάφυρα) δεν ήταν μόνο έλληνες και μάλιστα δεν είχαν στον ήλιο μοίρα (συνεπικουρούμενοι από κάποιους καιροσκόπους προύχοντες),
β) οι επαναστάτες εναντιώθηκαν πρώτα και κύρια στους αδίστακτους κοτζαμπάσηδες,
γ) ποτέ δεν ήταν ενωμένοι (τρεις εμφύλιοι από το ’21 μέχρι το ’28),
δ) οι επαναστάτες είχαν ηττηθεί κι η απελευθέρωση ήρθε από τους αγγλο-γάλλους πιεζόμενοι από το ρωσοτουρκικό πόλεμο.
Στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος-αλαλούμ, από τα δυο πρώτα δάνεια που πάρθηκαν αμέσως έμεινε μια φρεγάτα που τη βούλιαξε ο Μιαούλης. Ο μύθος των ανώτερων εκ γενετής ηρώων, η άποψη ότι είμαστε ο υπερούσιος λαός και όλοι μας χρωστούνε, ο μεγαλοϊδεατισμός (μην ξεχνούμε τα σχολεία) διατηρήθηκε 150 χρόνια αλλεπάλληλων οικονομικών πτωχεύσεων(π.χ. 1897) σε μια χώρα πολιτισμικά πτωχευμένη που περνά από διαδοχικούς πολέμους-εθνικούς, βαλκανικούς, εμφυλίους- και δικτατορίες.
Μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και το μετέπειτα εμφύλιο, η Ελλάδα είναι κατεστραμμένη οικονομικά, ηθικά και πνευματικά. Όμως από τις στάχτες του πολέμου αναδύεται η γενιά των παιδιών του πολέμου (σε όλον τον πλανήτη), που για πρώτη φορά αμφισβητεί τους γονείς, τα πατροπαράδοτα, την κοινωνική δόμηση και αυτό το μετουσιώνει σε κινήματα, εξεγέρσεις, κοινωνικές κατακτήσεις και εξαιρετικής πληθώρας και ποικιλίας πολιτισμικά αγαθά.
Η Ελλάδα (χώρα περιφερειακού καπιταλισμού υπ΄ ανάπτυξιν), έχει ένα ισχυρό όπλο: το λαϊκό της πολιτισμό που δίνει το έναυσμα για δημιουργία σε ανθρώπους και ομάδες με θαυμαστά αποτελέσματα. Όμως το σκοταδιστικό και συντηρητικό πολιτικό της σύστημα, της δίνει το ένα χαστούκι μετά το άλλο: δίωξη της αριστερής διανόησης, ερήμωση της υπαίθρου, καταστροφή της ιστορικής μνήμης της πρωτεύουσας με την αντιπαροχή, χούντα.

Ερχόμαστε στη μεταπολίτευση κι ο μύθος του ήρωα μεγαλώνει, αφού όλοι μαζί διώξαμε τη χούντα (μερικοί εξεγέρθηκαν κι όλοι οι άλλοι τους φώναζαν αλήτες). Ο κόσμος θέλει μια αλλαγή ή μάλλον οι κοινωνικές συνθήκες το ευνοούσαν κι έτσι δέχτηκαν μετά βαϊων και κλάδων τους επερχόμενους «σοσιαλιστές». Αυτό ήταν και το τελειωτικό χτύπημα. Τα χωριά ερήμωσαν στο όνομα της αποκέντρωσης και οι μεγαλουπόλεις αφόρητες.

Το μεγάλο ατού της ελληνικής κοινωνίας, η λιτότητα, χάθηκε και τη θέση της πήρε μια πλασματική αφθονία τη στιγμή που καινούργια τρομερά φρούτα έκαναν την εμφάνιση τους: τα σκουπίδια και κυρίως το εξάμβλωμα των πυρηνικών οικογενειών. Το τελευταίο σε συνδυασμό με την εξάλειψη των χώρων κοινωνικοποίησης (πλατείες, αλάνες) διέλυσαν κάθε επίφαση κοινωνικής συμπάγειας και κατασκευής υγειών ατομικών συνειδήσεων.
Κατακερματισμένος κοινωνικά ιστός, φοβικά σύνδρομα, απαξίωση, ηττοπάθεια σ΄ένα περιβάλλον διαπλοκής, διαφθοράς, γκλαμουριάς, σκυλάδικου, ρουσφετολογίας, γραφειοκρατίας, αντιπαραγωγικότητας, ανευθυνότητας, στην τηλεδημοκρατία των «ηρώων» του πολυτεχνείου. Η κατηγορία πολίτης αντικαταστάθηκε με την κατηγορία καταναλωτής. Και ήρθε η ώρα που οι «έξυπνοι και ήρωες» έλληνες, κατάλαβαν την κρίση σαν απειλή στην τσέπη τους και τη βολή τους. Και δεν ξέρω αν έχουν αρχίσει να καταλαβαίνουν ότι δεν είναι το οικονομικό αλλά πρωτίστως το πολιτισμικό κεφάλαιο που λείπει.
ΛΥΣΗ
Η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται και οποιαδήποτε πρόβλεψη είναι τουλάχιστον φαιδρή. Η κρίση είναι ωφέλιμη γιατί θα μας κάνει να αναπροσδιορίσομε το αναγκαίο. Αν δεν συνειδητοποιήσομε (πλανητικά) ότι η κρίση είναι πολιτισμική, ότι η αστικές δημοκρατίες έχουν πεθάνει, ότι χρειαζόμαστε ήπιες μορφές ενέργειας, ότι οι κοινωνίες χρειάζονται ριζική αναπλαισίωση με άξονα την αυτονομία και την αυτοθέσμιση, θα το καταλάβομε με μια γενικευμένη περιβαλλοντική καταστροφή ή με ένα γενικευμένο πόλεμο.

Προπαντώς να καταλάβομε ότι η εξουσία δεν απορρέει από κάποιους σκοτεινούς κύκλους αλλά την αναπαράγομε εμείς κάθε μέρα στο γλωσσικό μας κώδικα και τις πράξεις, μας αφού ανατραφήκαμε σε εξουσιαστικές κοινωνίες.
Όσον αφορά την οικονομική κρίση αυτή είναι αντιμετωπίσιμη με τις εξής πρώτες κινήσεις (που εφαρμόζονται όλο κι από περισσότερους ανθρώπους στον πλανήτη):
1) ισοδίκαιο ηθικό εμπόριο,
2) τοποφαγική γεωργία της εγγύτητας,
3) κέντρα ανταλλακτικής οικονομίας,
4) εναλλακτικά νομίσματα.
Πιστεύω ότι χρειαζόμαστε νέα γλώσσα και νέες μικρές ισχυρώς αλληλεπιδρώσες αυτόνομες κοινότητες. Η πορεία της ιστορίας είναι τρελή κι αφάνταστη. Αν θέλομε ένα πλανήτη με άλλο συνειδησιακό επίπεδο πρέπει να τολμήσομε να παίξομε με την ιερή ουτοπία της αυτοθέσμισης, με τη βαθιά κατανόηση ότι κάθε ουτοπία είναι πορεία κι όχι κατάσταση. Ως πρώτο λίθο γι’ αυτό, θα πρότεινα ισότητα μισθών και εισοδημάτων για όλες και όλους.
Μετά τιμής Χαϊνης Δημήτρης Αποστολάκης